Askja

Wymagająca i niedostępna; na jej podbój trzeba przeznaczyć cały dzień. W dodatku Askja – wulkaniczna kaldera o powierzchni 50 km² – nie jest wzorem gościnności: w samym XX wieku miało miejsce kilka erupcji; ostatnią odnotowano w 1961 roku. I prawdopodobnie właśnie ta dzikość i nieprzewidywalność czynią ją tak pociągającą… 

Askja leży w głębi islandzkiego interioru, na terenie Parku Narodowego Vatnajökull. Jej potężny masyw rozlokował się pod koniec epoki lodowcowej około 30 km na północ od granic lodowca Vatnajökull. Region przecina strefa wulkaniczna Dyngjufjöll, dzięki czemu dzisiejsze otoczenie kaldery to rozległa pustynia zastygłej w różnych okresach lawy: niezwykły obraz majestatycznej martwoty. Żegnając się z asfaltem i przemierzając skamieniały grafitowy krajobraz „z innej planety” — pole lawy Odaðahraun, czyli najrozleglejszą pustynię Europy — doświadczamy poczucia osamotnienia, odcięcia od cywilizacji, ale też niezwykłej potęgi islandzkiej natury. Przez 108 km szutrowo-bazaltowej drogi miniemy tylko dwa małe schroniska: Þorsteinsskáli i Draki, położone już u stóp masywu. Ale objedziemy też od wschodu „górę gór” – monumentalny Herðubreið (1682 m n.p.m.). Wyniosłość jego bryły, nakrytej stożkiem popiołu, podkreśla idealna płaszczyzna podłoża, z którego wyrasta. 

Jednak nie tylko po to jedzie się do Askji. Gdy dostaniemy się już na obręcz kaldery (najłatwiejsza trasa prowadzi z parkingu Vikraborgir, ok. 8 km na zachód od schroniska Draki) i przekroczymy jej pierścień (2,5 km łatwego spaceru), czeka nas niezwykły widok: kalderę wypełnia olbrzymie jezioro. Akwen Öskjuvatn powstał w wyniku potężnej erupcji w 1875 roku, ma 11 km² powierzchni i jest najgłębszym jeziorem Islandii (ponad 200 m głęb.). Ale prawdziwą perłą w koronie Askji jest małe wulkaniczne jeziorko Viti („piekło”) – regularny lejek, sąsiadujący z Öskjuvatn, wypełniony jasnobłękitną mleczną wodą o siarkowym zapachu i zmiennej temperaturze 20-30°C. Nad jego brzeg prowadzi strome szutrowo-błotne osuwisko. Trzeba uważać na siebie i na tych nad sobą, którzy zrzucają czasem spore kamienie. Ale kąpiel ponad drzemiącą kilka kilometrów niżej gigantyczną komorą magmową, w relatywnie ciepłej wodzie (powietrze wokół Askji nawet latem miewa zaledwie kilka kresek powyżej zera), jest przeżyciem jak żadne inne.

CIEKAWOSTKA 

Zanim Apollo 11 wylądował na Księżycu, jego załoga przez kilka lat intensywnie trenowała. Jednym z jej poligonów były okolice wulkanu Askja, które uznano za scenerię idealnie imitującą warunki na Srebrnym Globie. W 1965 i 1967 roku, w ramach programu Apollo, na polu lawy Odaðahraun astronauci w specjalistycznych kombinezonach przygotowywali się do eksploracji Księżyca, szkoląc się w sztuce pobierania próbek mineralnych i używając tych samych instrumentów, którymi później posługiwali się w misji. Od 2014 roku w Husaviku działa poświęcone tym wydarzeniom Muzeum Eksploracji.